Melding
Op donderdag 16 juli zijn een vliegtuig en een helikopter elkaar dichter genaderd dan de separatieminima voorschrijven. De luchtvaarttuigen bevonden zich beide in het plaatselijk verkeersleidingsgebied van Groningen Airport Eelde. LVNL heeft zelf onderzoek gedaan naar dit voorval en heeft dit voorval gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Situatiebeschrijving
Een Cirrus SR20 vliegtuig en een B0-105 helikopter, beide in de lucht aan de noordkant van Groningen Airport Eelde, worden door de naderingsverkeersleider via het radarscherm afgehandeld. Beide luchtvaarttuigen vliegen volgens Instrument Flight Rules (IFR). Het vliegtuig vliegt op ongeveer 4.000 voet (1.200 meter) precies achter de helikopter die op ongeveer 3.000 voet (900 meter) vliegt. Beide luchtvaartuigen willen landen op de luchthaven en moeten dus gaan dalen. Door de hogere snelheid van het vliegtuig ten opzichte van de helikopter, heeft de verkeersleider de intentie om het vliegtuig eerder te laten landen. Hierdoor zal het vliegtuig de helikopter in moeten gaan halen.
De verkeersleider geeft de helikopterpiloot instructie om te gaan zakken van 3.000 voet naar 2.000 voet (600 meter), wat de helikopterpiloot correct terugleest en vervolgens uitvoert. Vervolgens informeert de verkeersleider de piloot van het vliegtuig over de nieuwe positie van de helikopter (traffic info), voordat de verkeersleider een instructie aan de piloot van het vliegtuig geeft om te zakken van 4.000 voet naar 3.000 voet. Daarmee blijft er namelijk 1.000 voet (300 meter) separatie bestaan tussen het vliegtuig en de helikopter, wat in deze situatie verplicht is. De piloot van het vliegtuig hoort de instructie niet goed en vraagt: “down to where?”. De verkeersleider maakt vervolgens een vergissing en reageert door te zeggen “down to 2.000 feet” terwijl er 3.000 voet werd bedoeld, zoals in de oorspronkelijke klaring. Op de flight strip, waarop per vlucht aantekeningen worden gemaakt, noteert de verkeersleider dan ook 3.000 voet. De piloot van het vliegtuig reageert met “down to 2.000 feet”, wat niet wordt opgemerkt door de verkeersleider. Op het radarscherm van de verkeersleider is te zien hoe het vliegtuig de daling inzet vanaf 4.000 voet, maar niet tot welke hoogte het vliegtuig gaat dalen, dat houdt de verkeersleider namelijk bij op de flight strip.
Vlak voordat het vliegtuig de 3.000 voet passeert, geeft de verkeersleider een instructie aan de piloot om geen snelheid te minderen, omdat op dat moment de helikopter wordt ingehaald, die op 2.000 voet vliegt. Vervolgens richt de verkeersleider zich op ander vliegverkeer in zijn verkeersleidingsgebied en is er een periode van 40 seconden waarin het vliegtuig onder de 3.000 voet zakt, wat zichtbaar is op het radarscherm. Zodra de verkeersleider de aandacht weer richt op het vliegtuig en de helikopter, wordt geconstateerd dat het vliegtuig tot 2.200 voet (670 meter) is gezakt, en realiseert de verkeersleider zich dat het vliegtuig aan het dalen is naar dezelfde hoogte waar de helikopter zich bevindt, namelijk op 2.000 voet. De helikopter vliegt op dat moment ongeveer 2 nautische mijl (3.700 meter) achter het vliegtuig en met een lagere snelheid.
De verkeersleider geeft de piloot van het vliegtuig instructie om onmiddellijk te klimmen en een bocht in te zetten om de afstand weer te vergroten naar de geldende separatienorm, namelijk 1.000 voet (300 meter) verticaal of 3 nautische mijl (5.500 meter) horizontaal. Zowel de helikopter als het vliegtuig landen vervolgens veilig op Groningen Airport Eelde en beide piloten geven aan niet door te hebben gehad dat zij de ander dichter zijn genaderd dan in de separatienorm is voorgeschreven.
Minimale afstand
Uit analyse achteraf blijkt dat de minimale afstand tussen beide vliegtuigen tot 1,6 nautische mijl (3.000 meter) horizontaal en 500 voet (150 meter) verticaal is gekomen. De separatienorm is in de fase van de nadering waarin de vluchten zich op dat moment bevinden 3 nautische mijl horizontaal of 1.000 voet verticaal.
Conclusies
Het voorval was het gevolg van een vergissing door de naderingsverkeersleider in het geven van een hoogte instructie en het niet waarnemen dat de piloot een andere hoogte terugleest dan dat de verkeersleider had bedoeld. De situatie werd onderkend na onderschrijding van de separatieminima, waarna de verkeersleider heeft ingegrepen.
Classificatie: serious incident