Op donderdag 16 mei zijn twee vliegtuigen elkaar, na het vertrek van respectievelijk de Kaagbaan (24) en de Aalsmeerbaan (18L) van Amsterdam Airport Schiphol, dichter genaderd dan de separatieminima voorschrijven. LVNL heeft het voorval gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid en de Inspectie Leefomgeving en Transport. LVNL doet zelf ook onderzoek naar dit voorval.
Situatie en onderzoek
Op Schiphol worden op dat moment vertrekkende vluchten afgehandeld op de Kaagbaan (baan 24) en de Aalsmeerbaan (baan 18L). Incidenteel vertrekkend kleiner verkeer (general aviation) wordt afgehandeld op de Oostbaan (baan 22).
Een vliegtuig van het type Cessna Citation staat klaar voor vertrek op de Oostbaan (baan 22) met een geplande route in zuidwestelijke richting. Een vliegtuig van het type Embraer 175 staat klaar voor vertrek op de Aalsmeerbaan (baan 18L), met een geplande route in zuidelijke richting. Ten zuiden van de Aalsmeerbaan (18L) bevinden zich buien. Daarom spreekt de torenverkeersleider met de piloten, die vanaf deze baan vertrekken, voor vertrek een koers af om de buien na de start te vermijden. Met de piloot van de Embraer wordt afgesproken om een zuidwestelijke koers (koers 220) voor te bereiden.
Daarna meldt de piloot van eveneens het vliegtuigtype Embraer 175 zich bij de Kaagbaan (baan 24). Dit toestel is gepland op een route naar het noordwesten en de torenverkeersleider geeft de piloot opdracht om de baan op te rijden en te wachten.
De torenverkeersleider informeert de radarverkeersleider over de geplande volgorde van vertrekkende vluchten. Hierna geeft de torenverkeersleider de Embraer op de Aalsmeerbaan (18L) de startklaring. Vervolgens vraagt de torenverkeersleider aan de piloot van de Embraer op de Kaagbaan of ze klaar zijn om te vertrekken. Na bevestiging geeft de torenverkeersleider de startklaring aan dit toestel. Kort daarop vraagt de torenverkeersleider aan de piloot van de Cessna of ze op de geplande route kunnen vertrekken. De piloot bevestigt en de torenverkeersleider geeft daarop ook de Cessna Citation de startklaring.
Na de start vervolgt de Embraer van de Aalsmeerbaan (baan 18L) op de afgesproken zuidwestelijke koers (220) en de piloot meldt zich bij de radarverkeersleider. Het toestel vliegt dan binnen de separatieminima op min of meer een parallelle koers van de Embraer die is vertrokken van de Kaagbaan (baan 24). De radarverkeersleider draagt achtereenvolgens de Embraer van de Aalsmeerbaan (baan 18L) op om linksaf naar het zuidoosten te vliegen en de Embraer van de Kaagbaan om rechtsaf naar het noordwesten te vervolgen. Hierna divergeren de koersen van de Embraer-toestellen en wordt de benodigde separatie hersteld.
Minimale afstand
De minimale afstand tussen de beide vliegtuigen is tijdens dit voorval 1,7 nautische mijl horizontaal (ongeveer 3,1 kilometer) en 100 voet verticaal (ongeveer 30 meter). Radarverkeersleiders hanteren in dit gebied van Schiphol separatiecriteria van 3 nautische mijl - circa 5,5 kilometer - horizontaal, of 1.000 voet - circa 300 meter - verticaal. De horizontale afstand mag na de start aanvankelijk minder dan 3 nautische mijlen zijn, maar dan moeten de koersen van de toestellen verder divergeren dan hier het geval was.
Conclusie van het onderzoek en vervolgactie
In het mentale beeld hield de torenverkeersleider zich met name bezig met de start van de Kaagbaan (24) en de daaropvolgende start van de Oostbaan (22), die beiden een vertrekroute in west-zuidwestelijke richting hadden. Mede hierdoor had de torenverkeersleider het beeld dat de Embraer van de Aalsmeerbaan (baan 18L) op de geplande vertrekroute naar het zuiden zou vertrekken in plaats van op de afgesproken zuidwestelijke koers. Het beeld van de torenverkeersleider wordt hersteld nadat de radarverkeersleider tijdens de oplossing van de situatie coördineert met de torenverkeersleider. Tegelijkertijd had de radarverkeersleider de Embraer van de Aalsmeerbaan (baan 18L) verwacht op de oorspronkelijke zuidelijke route.
Binnen de LVNL wordt het onderzoeksresultaat van deze gebeurtenis behandeld in een training aan de Schiphol verkeersleiders.
Classificatie: major incident
