Melding
Op donderdag 7 september 2017 is een vliegtuig van het type Dakota C53 zonder toestemming van de verkeersleiding het controlegebied van Amsterdam Airport Schiphol binnengevlogen. Hierbij vloog het dicht achter een vliegtuig van het type Boeing 747 langs. De Boeing naderde voor de Polderbaan en bevond zich onder controle van de luchtverkeersleiding.
De twee vliegtuigen zijn elkaar dichter genaderd dan de separatieminima voorschrijven. LVNL doet zelf onderzoek naar dit voorval en heeft het voorval gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Wat is een luchtruimschending?
Internationaal is een luchtruimschending als volgt gedefinieerd: “A flight into notified airspace without previously requesting and obtaining approval from the controlling authority of that airspace in accordance with international and national regulations.”
Voorvallenonderzoek
De primaire taak van LVNL op het gebied van veiligheid is het onderling separeren van vliegtuigen (inclusief vliegtuigen met voertuigen op de grond). De verkeersleiding meldt voorvallen die in de praktijk optreden binnen LVNL met als doel om hier lering uit te kunnen trekken en het risico van een dergelijk voorval in de toekomst te verkleinen. Binnen LVNL worden alle gemelde voorvallen onderzocht om de veiligheid continu te kunnen verbeteren.
Situatiebeschrijving
De Dakota vloog van Groningen naar Goodwood in Groot-Brittannië. De vlucht was een zogenoemde VFR-vlucht; een vlucht die wordt uitgevoerd volgens de zichtvliegvoorschriften (visual flight rules - VFR). De geplande route liep van Groningen via Spijkerboor, een navigatiebaken in Noord-Holland, naar Zeebrugge in België en verder.
Op het moment dat de Dakota het controlegebied van de torenverkeersleiding op Schiphol naderde werd geland in zuidelijke richting op de Polderbaan en de Zwanenburgbaan.
Zonder contact op te nemen met de torenverkeersleiding vloog het vliegtuig dit controlegebied binnen op een hoogte van 900 voet (circa 300 meter). Het kruiste het verlengde van de Zwanenburgbaan, onder en achter een Boeing 737-800 langs, die met de nadering bezig was voor een landing op deze baan.
Pogingen van de verkeersleiding om contact te krijgen met de bemanning waren op dat moment niet succesvol. De naderingsverkeersleider van de Zwanenburgbaan en de torenverkeersleiders van de Zwanenburgbaan en de Polderbaan zagen de Dakota op het radarscherm. Het vliegtuig was niet zichtbaar vanuit het raam van de torens.
Een minuut na het kruisen van het verlengde van de Zwanenburgbaan kruiste de Dakota achter een Boeing 747 langs die een nadering naar de Polderbaan uitvoerde. De minimale afstand was ongeveer 0,7 nautische mijl (circa 1.300 meter) horizontaal en 500 voet (circa 160 meter) verticaal.
Enkele minuten na het kruisen van het verlengde van de Polderbaan maakte de Dakota radiocontact met de torenverkeersleiding. Die wees de bemanning erop dat zij zonder toestemming het controlegebied van Schiphol in was gevlogen en dwars door het naderingsgebied van twee actieve landingsbanen.
De Dakota zette de vlucht voort zonder verdere bijzonderheden.
Resultaten onderzoek
Uit onderzoek is gebleken dat de bemanning van de Dakota na de start van Groningen - zoals gebruikelijk is voor een VFR-vlucht - contact opnam met de vluchtinformatiedienst van de militaire verkeersleiding. In dit gebied levert de militaire verkeersleiding vluchtinformatie en -advies. De vlieger is echter zelf verantwoordelijk voor het vrij blijven van ander luchtverkeer.
De grens tussen het werkgebied van de militaire verkeersleiding en de civiele verkeersleiding bevindt zich halverwege het IJsselmeer. Bij het naderen van de grens had de bemanning van de Dakota zelf moeten overschakelen naar de frequentie van de civiele verkeersleiding. Dit gebeurde niet. De bemanning had verwacht dat de (militaire) verkeersleiding zou adviseren het controlegebied van de torenverkeersleiding van Schiphol te vermijden. Dit is echter geen taak van de militaire verkeersleiding.
Toen de Dakota het controlegebied van Schiphol naderde, vroeg de bemanning aan de militaire verkeersleiding om over te schakelen naar de civiele verkeersleiding. De militaire verkeersleiding zette de vlucht over naar de vluchtinformatiedienst van de civiele luchtverkeersleiding. De Dakota vloog inmiddels in het controlegebied van Schiphol.
Direct nadat de civiele vluchtinformatiedienst contact had met de Dakota kreeg de bemanning instructie om naar de frequentie van de Schiphol-torenverkeersleiding over te schakelen. Op dat moment was het vliegtuig al door het naderingsgebied van de Zwanenburgbaan en de Polderbaan gevlogen.
Conclusie en opvolging
Het voorval vond plaats doordat de Dakota zonder toestemming het controlegebied van de torenverkeersleiding van Schiphol binnenvloog. De bemanning was zich er wel van bewust dat ze dicht bij Schiphol vloog, maar had een waarschuwing van de militaire verkeersleiding verwacht. De bemanning schakelde over naar de civiele verkeersleiding toen het incident al had plaatsgevonden.
Om dit soort voorvallen in de toekomst te voorkomen worden de resultaten van het onderzoek meegenomen bij het verder verbeteren van de observatie van luchtverkeer dat vliegt volgens de regels voor zichtvliegvoorschriften in de buurt van gecontroleerd luchtruim. Het doel hiervan is dat bij (dreigende) luchtruimschendingen sneller ingegrepen kan worden. Hierbij wordt onder andere gedacht aan het ondersteunen van de verkeersleiders van de civiele vluchtinformatiedienst bij het monitoren van vluchten op het radarscherm.
Classificatie: major incident