Melding
Op 9 februari zijn in het naderingsgebied van Amsterdam Airport Schiphol een vliegtuig dat naderde voor de Schiphol-Oostbaan en een helikopter dichter bij elkaar gekomen dan de separatieminima voorschrijven. LVNL heeft zelf onderzoek gedaan naar dit voorval en heeft het gemeld bij de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Situatiebeschrijving
Een helikopter vliegt met toestemming van de luchtverkeersleiding boven Amsterdam - in de zogenoemde Amsterdam sector - en vraagt aan de verkeerstoren toestemming om ook naar het luchtruim boven de Bijlmer te vliegen. De torenverkeersleiding staat dit toe.
Business jet nadert voor Oostbaan
Even later geeft de naderingsverkeersleiding aan de torenverkeersleiding door dat er een business jet wordt verwacht die op de Schiphol-Oostbaan gaat landen. Dit vliegtuig maakt een zogenoemde instrumentnadering. De piloot roept de torenverkeersleiding op. Deze geeft de piloot van de business jet vervolgens de landingsklaring.
Helikopter keert terug naar Amsterdam sector
Inmiddels is de helikopter vanuit het luchtruim boven de Bijlmer op de weg terug naar de Amsterdam sector. Als de torenverkeersleider de helikopter op zijn radarscherm ziet, geeft hij aan verbaasd te zijn dat de helikopter weer in de Amsterdam sector vliegt. Aanvullend geeft de torenverkeersleider aan de helikopterpiloot door dat er ander verkeer (de business jet) in dat gebied vliegt om te landen op de Schiphol-Oostbaan. De piloot van de helikopter geeft aan dat er waarschijnlijk sprake is van een misverstand.
Informatie business jet
Na de veilige landing van de business jet laat de torenverkeersleider aan de piloot weten dat hij verzuimd heeft de piloot te informeren over de helikopter. De piloot bevestigt desgevraagd dat hij geen TCAS-waarschuwing heeft ontvangen.
Resultaten onderzoek
Het feit dat de torenverkeersleider niet wist dat hij toestemming had gegeven voor het vliegen in het luchtruim boven zowel de Bijlmer als in de Amsterdam sector kwam voort uit miscommunicatie. De helikopterpiloot had in eerste instantie toestemming gekregen voor het vliegen boven de Amsterdam sector. Later vroeg de helikopterpiloot toestemming om ook in het luchtruim boven de Bijlmer te mogen vliegen. Het woord ‘ook’ was de torenverkeersleider niet opgevallen. Daarom ging hij ervan uit voor dat moment alleen toestemming te hebben gegeven voor het vliegen in het luchtruim boven de Bijlmer en niet voor terugkeer naar de Amsterdam sector.
Het luchtruim boven de Bijlmer ligt ver genoeg weg van de instrumentnadering voor de Schiphol-Oostbaan, waardoor de afstand tussen naderend verkeer voor deze baan en verkeer vliegend boven de Bijlmer aan de separatieminima voldoet.
Helikopter keert terug naar Amsterdam sector
Op het moment dat de business jet naderde voor de Schiphol-Oost baan, was de helikopter klaar met vliegen boven de Bijlmer en vloog deze weer terug naar de Amsterdam sector. De helikopterpiloot was niet geïnformeerd over de naderende business jet en had ook niet op de frequentie gehoord dat deze had opgeroepen, waardoor hij verrast werd bij het zien van de business jet.
De helikopterpiloot draaide tijdig weg door een rechterbocht te vliegen. Op dat moment werd hij opgeroepen door de torenverkeersleider met de vraag waarom hij in de Amsterdam sector vloog. De helikopterpiloot gaf aan dat hij daarvoor volgens hem toestemming had en dat er sprake was van een misverstand.
Later heeft de helikopterpiloot aangegeven geen TCAS-waarschuwing te hebben gekregen. Hetzelfde gold ook voor de business jet.
Minimale onderlinge afstand
De minimale onderlinge afstand tussen de twee vluchten was 0,7 nautische mijl - bijna 1,3 kilometer - horizontaal en 300 voet - ongeveer 100 meter - verticaal.
Opvolging naar aanleiding van het onderzoek
De operator van de helikopter heeft inmiddels het aanvraagprotocol in dit soort situaties gewijzigd om misverstanden in de toekomst te voorkomen. Hij dient zijn verzoek nu als volgt in: ‘request to operate in both Amsterdam sector and Bijlmer area’. Bij de torenverkeersleiding wordt het belang van goed luisteren en duidelijk communiceren onder de aandacht gebracht door middel van een artikel in het Safety bulletin.
Classificatie: serious incident